Ignacio Ibarzabalen luxuzko eskopeta

Ignacio Ibarzabal Iriondo, Gabriel Benito Ibarzabal Pagoeguiren semea, XIX. mendeko armagilerik ezagunenetarikoa izan zen. Aitaren tailerra jaso zuen oinordetzan hura hil zenean, 1852an. Ingalaterran egin zituen ikasketak eta badirudi bera izan zela Witworth harilkatze-sistema Eibarrera ekarri zuen lehena. Garaiko erakundeekin hainbat kontratu sinatu zituen, esate baterako, bide-peoientzako karabina leunak egiteko enkargua. 60ko hamarkadaren bukaeran enkargu bat jaso zuen arauzko armak birmoldatzeko, "Orbea Hermanos" fabrikarekin partekatu zuena. Arma horiek itxiera berri batekin birmoldatu behar zituzten: Berdan 1867 modeloarekin.

Dokumentuak kontuan izanik, "Orbea Hermanos"-ekin, Zuloagarekin eta Larrañagarekin batera, Ignacio Ibarzabal izan zen fabrikaren kategoria zuen lau tailerretako bat, eta Bigarren Karlistaden hasierara arte mantendu zuen. Garai hartako armagile ospetsu honen gainbehera ez da ulertzen erraza, baina dirudienez, karlistek 1873an herria hartu zutenean Eibartik alde egin behar izan zuen, karlistadetan liberalen alde egon zelako. Hala ere, guda hura liberalek irabazi zutenez, ohore guztiekin itzuli zen, 1876an. Hortik aurrera, kargu politikoak eduki zituen eta Gorteetan diputatu ere izan zen. Bera izan zen Eibarren arma-probalekuaren  bultzatzaile nagusiena. 1880 eta 1890 urteen artean kotizatutakoaren arabera, bere kabuz ari ziren langile bat edo bi zituen tailerrean baina hainbat patente ageri dira bere izenean, batez ere PUPPY motako errebolberrarekin zerikusia dutenak. 1884an Bull-Dog motako errebolberrak egiten bazituen ere, Ibarzabalen arma-ekoizpena, batez ere, PUPPIY izenarekin saldu zituen PUPPY modeloan oinarritu zen. Hala ere, litekeena da PUPPIY errebolber horiek armagilearentzat lan egiten zuen José Cruz Echeverriaren tailerrean egindakoak izatea.

Ignacio Ibarzabal oinordekorik gabe hil zen 1891ko otsailaren 14an.

Bitxikeria moduan, Ibarzabal harro agertzen zen Espainian Smith & Wesson motako lehenengo errebolberra berak eduki zuelako eskuartean. Julian Echeverriak kontatzen duenaren arabera, Ignacio Madrilgo armagile baten tailerrean zegoen, indiano bat sartu zenean bere Smith & Wessonarekin. Indianoak errebolberrarentzat munizioa behar zuen, baina mota hartako armak hemen ekoizten ez zirenez muniziorik ere ez zegoen. Ibarzabalek errebolber hura bere Lafaucheux motakoagatik trukatu eta esmitza Mateo Orbeari eraman zion. Handik aurrera, orbeatarrak izan ziren mota hartako arma gehien ekoiztu zituztenak.

Eskopeta honen kalitatea aintzat hartuta, esan genezake enkarguz egindako arma izan zela. Gainera, ia erabili gabe dagoenez eta hezetasun-arazorik izan ez duenez, ondo antzematen da aurre-kargako armaren edertasuna; Honako pieza hauek osatzen dute arma-multzoa:

• Haritz-egurrez egindako kutxa bernizatua, belus gorriko forroarekin. Arma-osagai guztiak gordetzeko prestatua dago.
• Kanoia: "damaskinatu fina" edo "dama kanoia" bezala ezagutzen da, eta burdin gozoz eta altzairuz egindakoa da. Eskopeta honen kanoiak leunketa bikaina dauka eta damaskinatua eta ur-markak nabarmentzen dira, pieza oraindik ederrago bihurtuz. Kanoian irakurri daitezke data eta fabrikatzailea: "Eibar Anno 1858. Fbca. De Ybarzabal".
• Kulata: kaxa urrezko loreekin eta ehizarekin zerikusia duten zilarrezko animaliekin apainduta dago. Ez dago norentzat egin zen jakiten lagunduko liguken armarri eta inskripziorik.
• Multzoak hainbat pieza ditu arma garbitzeko, mantentzeko eta konpontzeko erabiltzen direnak, besteak beste, baketa, bi tximinia, olio-potoa, beruna jaurtitzeko ontzitxoa, giltzak, bihurkina, bolbora-dosifikatzailea eta beruna moztekoa.

Erakusketa iraunkorrean ikusgai dagoen pieza honi arreta berezia ipintzea gustatuko litzaiguke, benetan Eibarko armagintzaren altxorretako bat dela uste baitugu. Horretarako, museoko sarrera doan izango da apirilaren 19tik 22ra. Aprobetxatu aukera!